HARİTADA ALAN ,UZUNLUK HESAPLAMALARI

HARİTADA ALAN ,UZUNLUK HESAPLAMALARI
Uzunluk birimleri 10’ar 10’ar büyür, 10’ar 10’ar küçülür.Alan birimleri 100’er 100’er büyür, 100’er 100’er küçülür.
1. Uzunluk Hesaplamaları:
a) Gerçek Uzunluk:

G.U. = H.U.x Ölç.P.

Örnek: Ölçeği 1/200.000 olan bir haritada 5 cm’lik uzaklık gerçekte kaç km ‘dir?
Çözüm: GU= HU x Ölç.Pd
GU= 5 x 200.000
GU= 1.000.000 cm = 10 km

Burdada görüldüğü gibi ölçek işlemi dışında harita uzunluğu ve gerçek uzunluk işlemlerinde ölçeğin paydasındaki 5 sıfırın silinmesi işlemi kolaylaştırır.

b) Harita Uzunluğu:
Örnek: Gerçekte 210 km olan iki merkez arası 1:700.000 ölçekli bir haritada kaç cm ile gösterilir.

Gerçek uzunluk
Harita Uzunluğu: ---------------
Ölçeğin Paydası

Bu işlemde de işlem sırasında ölçeğin paydasındaki 5 sıfırın silinmesi 210 rahat bir şekilde 7 ye bölünmesini sağlar ve işlemi kolaylaştırır.


c) Ölçek Bulma:
Örneğin ölçeği 1/200.000 olan bir haritada 1 cm gerçekte 200.000 cm (2 km)’dir. O halde ölçek, harita uzunluğunun gerçek uzunluğa oranıdır demek doğru olur. Budurumda ölçeğin formülü ortaya çıkar:

Harita Uzunluğu (cm)
Ölçek: ----------------
Gerçek uzunluk (km)

Bu işlem sonucu çıkan rakama birim belirtmemişse 5 tane sıfır eklenir.Ancak işlem m(metre)gibi farklı birimde yapılırsa eklenen sıfır sayısı değişebilir.


2. Alan Hesaplamaları:

Alan hesaplamalarında kolaylık olması için harita alanı ve gerçek alan hesaplamalarında ölçeğin payda kareleri alınmadan önce 5 sıfırın silinmesi işlemde kolaylık sağlar.

a) Gerçek Alan:
GA = HA× (Ölç.Pd )2
Örnek: 1:1.500.000 ölçekli haritada alanı 3 cm2 olan gölün gerçek alanı kaç km‘dir?
A) 135 B) 225 C) 450 D) 675 E) 750

Çözüm: GA = HA× (Öl.Pd)2
GA=3 x (1.500.000) 2 = 3 x 225 km2
GA=475 km2
b) Harita Alanı:
Gerçek Alan
Harita Alanı : ------------
Ölçeğin Payda Karesi

Örnek: Gerçekte 100 km2 olan bir göl 1:500.000 ölçekli bir haritada kaç cm2 ile gösterilir?

Haritada alan :100/(1:500000)karesi devamında paydanın 5 sıfırını silerek kare alırsam
100/(5)karesi :100/25:4 çıkar harita alanı 4cm karedir.

*Not: Harita hesaplamalarında, ölçek dışında sorulan her sorunun çözümü yapılırken,formüldeki veriler yerine konulduktan sonra, eğer santimetre kilometre ilişkisi varsa,ölçeğin paydasından beş sıfır silinir. Sonuç her zaman aynı çıkar. Özellikle alan hesaplamalarında bu yol zaman kazandırır.
c) Ölçek Bulma:

Örnek: Gerçekte 100 km2 olan iki merkez arası haritada 25 cm2 olarak gösterildiğine göre haritanın ölçeği kaçtır?
GerçekAlan
Ölçeğin payda karesi:------------
Haritadaki Alan

Bu işlemde dikkat edilmesi gereken nokta çıkan sonuç payda karedir ve kök dışına çıkartılır ve ölçek olduğu için 5 sıfır ilave edilir.


3. Çizik Ölçeğin Kesir Ölçeğe Çevrilmesi:Çizik ölçek kesir ölçeğe çevrilirken, çizik ölçeğin boyu gösterdiği gerçek uzunluğa bölünür.


Kategori: Lise 1 Cografya , Eğitim | Yorum (2) Yorum yaz! | Kalıcı Bağlantı
Etiketler : HARİTADA ALAN , UZUNLUK HESAPLAMALARI

6/1/2009
HARİTA BİLGİSİ | ÖLÇEKLER


HARİTA BİLGİSİ
İstanbul’da okuyan bir grup üniversite öğrencisi memleketlerine gitmek istiyor. Bu öğrenciler Türkiye’nin değişik bölgelerinde ikamet etmektedir. Öğrenciler memleketlerine aynı ulaşım araçlarını kullanarak gidebilirler mi? Şüphesiz her öğrenci kendi memleketine gitmek için en uygun aracı seçecektir. Örneğin Kahramanmaraş’a gitmek isteyen bir öğrenci gemiyle doğrudan memleketine ulaşamaz. Fakat Yalova’ya gitmek isteyen bir öğrenci için en uygun ulaşım aracı feribottur.
Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi her öğrenci amacına ulaşmak için uygun ulaşım türünü seçer. Harita çizimi yapılırken de kullanış amacına en uygun yöntem seçilir.Şimdi harita çizim yöntemlerini birlikte öğrenelim. Yeryüzünün tamamının ya da bir bölümünün kuşbakışı görünümünün, belli bir ölçeğe göre küçültülerek bir düzlem üzerine aktarılmasına Harita denir.

PROJEKSİYON TİPLERİ
Üzerine bir harita çizilmesi mümkün olacak şekilde paralel ve meridyen ağının perspektif esaslara uygun olarak bir kağıda çizilmesine projeksiyon denir.
Projeksiyon yöntemleri, yuvarlak olan yeryüzünün tamamını veya bir görümünü en az
hata ile düzlem üzerine aktarma amacıyla geliştirilmiş yöntemlerdir.

Üzerinde coğrafî koordinatların belirgin olarak gösterildiği ve merkezinde bir ışık kaynağı olan bir model küre düşünelim. Işık küre üzerinde bulunan paralel ve meridyenleri yansıtır. Yansıyan paralel ve meridyen gölgeleri model küre üzerine geçirilen koni veya etrafına sarılan silindir ya da küreye teğet olarak tutulan düzlem üzerine düşer. Böylece coğrafî koordinatlar bir düzleme aktarılır.
Küresel yüzeyin düzleme aktarılması sırasında ortaya çıkan bozulmalar şunlardır;
Açılardaki değişmeler (paralel ve meridyen ağı)
Alanlardaki değişmeler (yüz ölçüm)
Uzunluklardaki değişmeler,
Şekillerdeki değişmeler,
Yönlerdeki değişmeler,
Haritalardaki hataları ortadan kaldırmak mümkün değildir. Ancak projeksiyon yöntemleri ile en aza indirilebilir.

Konik Projeksiyon
Kürenin çevresine koni şeklinde bir kâğıt sarılmasıyla oluşturulur.Bu yöntemle çizilmiş haritalarda şekiller bozulur ama alanlar korunur.Orta enlemler ve çevresindeki bölgelerin çiziminde kullanılır.



Düzlem Projeksiyon
Bir düzlemin kutup noktasına teğet olarak geçirilmesiyle oluşturulan bu çizimde kenar uzunlukları korunur.Bu yöntem daha çok dar alanların ve büyük ölçekli haritaların çiziminde kullanılır.


Silindirik Projeksiyon
Bir kürenin çevresine silindir şeklinde bir kâğıt sarılmasıyla oluşturulur. Ekvator’dan kutuplara gidildikçe alan bozulmaları görülür ve şekiller büyür. Bu yöntem daha çok deniz ve hava ulaşımında yararlanılan haritaların hazırlanmasında kullanılır.


HARİTALARDAKİ BOZULMALAR
Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe haritalarda bozulmalar artar. Bunun nedeni kutuplara yaklaştıkça küreselliğin artmasıdır. Bozulma oranı haritası çizilen alanın büyüklüğü ile doğru orantılı olarak artar. Bunun nedeni gösterilen alanın büyümesi oranında küreselliğin belirginleşmesidir.

Gerçeğe yakın haritalar ancak model küreler üzerinde gösterilir. Doğru yapıldığı
takdirde küreler üzerinde, Dünya’ya ait uzaklık ve yönleri ölçülü bir şekilde gösterilir.
Bununla beraber kürelerin bazı olumsuz yönleri de vardır.
· Kürelerin bir bakışta sadece bir yüzünü görmek mümkündür.
· Detay göstermek istenildiğinde büyük ebatta yapılması gerekir. Bu defa taşınması güçleşir.